Turkish subtitles for clip: File:Ikusgela - Nietzsche - ca.webm

From Wikimedia Commons, the free media repository
Jump to navigation Jump to search
1
00:00:03,990 --> 00:00:05,330
Süpermen.

2
00:00:05,990 --> 00:00:06,769
Bu bir kuş mu?

3
00:00:06,794 --> 00:00:07,857
Bu bir uçak mı?

4
00:00:07,882 --> 00:00:08,336
Hayır

5
00:00:08,360 --> 00:00:12,440
Süpermen (veya Übermensch/Üst-insan), Nietzsche tarafından geliştirilmiş felsefi bir kavramdır.

6
00:00:12,610 --> 00:00:14,353
Peki, Süpermen de kim oluyor?

7
00:00:14,384 --> 00:00:17,787
İnsanî fıtrattan gelen zayıflıkları aşan

8
00:00:17,870 --> 00:00:19,700
ve hayatı olumlayandır.

9
00:00:19,820 --> 00:00:22,330
Ama Nietzsche'nin ne demek istediğini anlamak için,

10
00:00:22,550 --> 00:00:24,740
19. yüzyıla gitmemiz gerekiyor.

11
00:00:25,420 --> 00:00:30,010
Friedrich Nietzsche, 1844'te o zamanki adıyla Prusya'da doğdu.

12
00:00:30,230 --> 00:00:31,950
19. yüzyılın sonu,

13
00:00:32,030 --> 00:00:33,490
bir devrimler çağıydı.

14
00:00:33,680 --> 00:00:36,541
Liberal devrim, Sanayi Devrimi,

15
00:00:36,565 --> 00:00:38,710
ve bunların yanısıra bilimsel devrimlerin de dönemiydi.

16
00:00:38,810 --> 00:00:40,689
Darwin'in evrim teorisi

17
00:00:40,713 --> 00:00:45,337
insan ve doğa arasındaki ilişkinin anlayışını alt üst etti:

18
00:00:45,361 --> 00:00:47,830
ne de olsa insan hayvanı,  

19
00:00:47,910 --> 00:00:49,090
diğer pek çoklarıyla birlikte, bir hayvandı.

20
00:00:49,550 --> 00:00:53,270
Romantizm bu bağlamda gelişti:

21
00:00:53,530 --> 00:00:57,853
romantizm,  Aydınlanma'da aklın başköşede oluşunu sorgular,

22
00:00:57,877 --> 00:01:00,560
ve tutkularla, duyguları yüceltir.

23
00:01:00,670 --> 00:01:03,760
Nietzsche'nin çalışmaları işte bu düşüncelerle de örtüşebilir.

24
00:01:04,150 --> 00:01:08,780
Kendisi, birkaç yıl boyunca aydınların ve üniversite çevrelerinin arasındaydı,

25
00:01:08,840 --> 00:01:12,200
ama en verimli yılları oradan uzakta geçti.

26
00:01:12,400 --> 00:01:16,635
1878'de eski dostlarını terk etti,

27
00:01:16,659 --> 00:01:20,080
ve tüm zamanını düşünmeye adadı.

28
00:01:20,440 --> 00:01:22,790
1889'da,

29
00:01:22,990 --> 00:01:25,767
bunamasına yol açan bir zihinsel çöküntü yaşadı,

30
00:01:25,791 --> 00:01:30,040
ve sonraki birkaç yılını ölümüne kadar kız kardeşinin bakımı altında geçirdi.

31
00:01:31,020 --> 00:01:34,670
Nietzsche'nin düşüncesi 5 ana fikirde özetlenebilir.

32
00:01:34,943 --> 00:01:38,270
1- yaşamın güçleri: Apollon ve Dionisos

33
00:01:38,830 --> 00:01:42,430
Nietzsche'ye göre hayatta iki tür güç vardır.

34
00:01:42,910 --> 00:01:47,360
Onları birbirinden ayırmak için Yunan tanrıları Apollon ve Dionisos'un isimlerini kullandı.

35
00:01:47,660 --> 00:01:52,370
Apollon güneşi, güzelliği, uyumu ve ölçüyü temsil eder.

36
00:01:52,770 --> 00:01:53,830
Diğer tarafta Dionisos ise:

37
00:01:53,980 --> 00:01:57,660
kaosu, hazzı, sarhoşluğu ve aşırılığı temsil eder.

38
00:01:58,100 --> 00:02:02,080
Nietzsche, bu nedenle yaşamın hem Apolloncu hem de Dionisosçu olduğunu söyler:

39
00:02:02,230 --> 00:02:04,700
Apolloncudur, çünkü yaşam güzeldir,

40
00:02:04,820 --> 00:02:10,080
çünkü aşırıya kaçmadan alınabilir ve güzelliklerle "süslenebilir";

41
00:02:10,220 --> 00:02:11,810
ama yaşam aynı zamanda Dionisosçudur.

42
00:02:12,340 --> 00:02:14,070
Çünkü yaşam, en derininde,

43
00:02:14,280 --> 00:02:16,302
kaotik güçlerle hareket eder,

44
00:02:16,327 --> 00:02:19,344
o güçler ki kontrolsüz ve aşırıdır.

45
00:02:19,870 --> 00:02:21,080
2- Güç istenci

46
00:02:21,640 --> 00:02:24,610
Nietzsche için dünyayı hareket ettiren, "güç istenci"dir.

47
00:02:24,900 --> 00:02:28,780
Bu, insanlarda da dahil olmak üzere tüm doğal güçlerde bulunur.

48
00:02:29,110 --> 00:02:32,870
Tüm canlılar; hayatta kalmayı, varlığını sürdürmeyi, yayılmayı,

49
00:02:32,990 --> 00:02:36,390
güçlerini göstermeyi ve kendi dışındaki güçleri değiştirmeyi amaçlar.

50
00:02:36,850 --> 00:02:42,250
Güç arzusu, sonsuz bir arzudur. Nesnelerin ve varlıkların sahip olduğu bir tür içsel güçtür

51
00:02:42,380 --> 00:02:44,490
ve sürekli dışarıdan temin edilmesi gerekir.

52
00:02:44,820 --> 00:02:46,130
Peki nasıl temin edilir?

53
00:02:46,350 --> 00:02:47,810
Yaratıcılık yoluyla.

54
00:02:48,010 --> 00:02:50,530
Yaratma, değiştirme ve yok etme

55
00:02:50,940 --> 00:02:55,300
Yaratıcılık sadece insana özgü değildir, tüm güçler buna sahiptir.

56
00:02:56,071 --> 00:02:59,110
3- Nihilizm: yenilmesi gereken bir hastalık. 

57
00:02:59,600 --> 00:03:02,763
Hiç kuşkusuz Nietzsche, Hristiyan değerleri ve kültürünü en çok eleştirenlerden biridir,

58
00:03:02,788 --> 00:03:05,534
ve bunu çok derinden yapmıştır.

59
00:03:05,790 --> 00:03:07,670
"Tanrı öldü" diye ilan etti ve 

60
00:03:07,960 --> 00:03:12,410
Tanrı olmadan bütün değer sistemimizin havada kalacağını gösterdi.

61
00:03:12,570 --> 00:03:15,070
Bir şeylere, değer biçen insandır;

62
00:03:15,230 --> 00:03:16,140
bu nedenle,

63
00:03:16,270 --> 00:03:19,749
kölelik durumundan çıkmak için, 

64
00:03:19,774 --> 00:03:21,844
yeniden hayata değer veren kendimiz olmalıyız.

65
00:03:22,040 --> 00:03:25,520
Nietzsche bizi sürünün dışına çıkmaya çağırıyor.

66
00:03:26,130 --> 00:03:27,970
Nihilizm, tanımı gereği,

67
00:03:28,060 --> 00:03:31,650
yaşamın anlamını ve değerini reddeden bir akımdır.

68
00:03:31,930 --> 00:03:35,720
Nihilizme göre hayatın bir anlamı yoktur ve olamaz.

69
00:03:35,990 --> 00:03:40,640
Ancak Nietzsche için izlenecek tek değer,

70
00:03:40,720 --> 00:03:43,530
kaotik ve Dionisosçu kısmı da dahil, hayatın kendisidir.

71
00:03:44,160 --> 00:03:48,730
O, Platon ve Sokrates tarafından başlatılan tüm felsefi geleneği nihilist olarak kabul eder,

72
00:03:48,780 --> 00:03:53,153
çünkü hayata anlam vermek için yanlış değerleri benimsediler:

73
00:03:53,178 --> 00:03:55,404
mesela, İyilik ve Gerçeklik.

74
00:03:55,870 --> 00:03:57,090
Nietzsche'ye göre

75
00:03:57,230 --> 00:04:01,117
İbrahimî dinler köle ahlâkını yüceltmiştir.

76
00:04:01,142 --> 00:04:05,304
Toplumda güçlü ve iktidar sahibi olanların ahlâkı hafife alınır,

77
00:04:05,380 --> 00:04:09,214
ve cinselliğe, içgüdülere ve duygulara savaş ilan edilir.

78
00:04:09,239 --> 00:04:12,874
Bu, uysal, itaatkâr ve resmî bir insan yaratır.

79
00:04:13,030 --> 00:04:14,599
Yani bir köle...

80
00:04:14,624 --> 00:04:16,364
Nietszche, ikisini de eleştiriyor:

81
00:04:16,640 --> 00:04:20,840
hem yaşama akılcı bir anlam vermeye çalışan rasyonalizmi,

82
00:04:21,071 --> 00:04:26,091
hem de tam tersini  değer yoktur ve hiçbir şeyin de değeri yoktur.

83
00:04:26,460 --> 00:04:27,932
4- Vitalizm(Dirimselcilik)

84
00:04:28,500 --> 00:04:32,740
Nihilizmle karşı karşıya kalan Nietzsche başka bir bakış açısı önerir:

85
00:04:32,900 --> 00:04:33,710
vitalizm.

86
00:04:34,050 --> 00:04:35,720
Dünya düzen içinde değil,

87
00:04:35,780 --> 00:04:39,490
dünya hareket hâlindedir, kaotik güçlerin sonsuz bir yığınıdır.

88
00:04:39,620 --> 00:04:43,990
Bilim aracılığıyla bu güçleri uyumlu bir şekilde hayal ederiz,

89
00:04:44,040 --> 00:04:45,850
ancak bu yalnızca bir yanılsamadır.

90
00:04:46,260 --> 00:04:50,580
Vitalizme göre hayat amaçtır ve onun ana değeridir.

91
00:04:50,720 --> 00:04:51,470
Nietzsche,

92
00:04:51,560 --> 00:04:53,957
mantığa, bedene, içgüdüye ek olarak 

93
00:04:53,982 --> 00:04:58,374
mantıksızlığa, doğaya, güce ve hayatta kalmaya da değer verir.

94
00:04:58,480 --> 00:05:00,150
Diğer bir deyişle:

95
00:05:00,250 --> 00:05:04,670
hayatı olduğu gibi, kaotik ve kontrol edilemez olarak kabul edin.

96
00:05:04,999 --> 00:05:06,830
5- Süpermen.

97
00:05:07,270 --> 00:05:12,370
Nietzsche için nihilizm, insanî bir zayıflık durumundan yaratılmıştır.

98
00:05:12,450 --> 00:05:15,290
Köle olma, Süpermen veya Üst-insan olma ile karşıtlanır: 

99
00:05:15,340 --> 00:05:18,190
yaşamı olumluyan güçlü insan,

100
00:05:18,270 --> 00:05:20,540
kendi güç istencini takip eder,

101
00:05:20,620 --> 00:05:22,690
ve kendini geliştirmeyi zorunlu görür.

102
00:05:23,050 --> 00:05:24,801
Bu dinî değil,

103
00:05:24,837 --> 00:05:28,435
ama ahlâki veya akılcı da değildir.

104
00:05:28,510 --> 00:05:29,530
Süpermen yaşamak istiyor,

105
00:05:29,610 --> 00:05:31,951
özgür ve kendisi olmak istiyor.

106
00:05:32,320 --> 00:05:34,207
Süpermen'in bakış açısından,

107
00:05:34,232 --> 00:05:37,864
özgürlük, güçlü bir öz iradenin etkinliğidir.

108
00:05:37,920 --> 00:05:41,100
Evrensel normlar ve ahlâk kuralları altında kim varsa

109
00:05:41,350 --> 00:05:43,520
onlar zayıftır ve zayıflaşacaklardır.

110
00:05:44,570 --> 00:05:47,386
Nietzsche'nin ölümünden sonra bu fikirlerin gelişiminden

111
00:05:47,411 --> 00:05:50,164
bahsetmeden geçemeyiz.

112
00:05:50,700 --> 00:05:53,590
Ölümünden sonra kız kardeşi eserlerini sahiplendi,

113
00:05:53,780 --> 00:05:56,565
ve anti-Semitik ve Nazizm'e yakın olarak,

114
00:05:56,590 --> 00:06:01,484
onun ideolojisini Nazi düşüncesinin hizmetine sokmak için çabaladı.

115
00:06:01,800 --> 00:06:02,490
Bu nedenle,

116
00:06:02,510 --> 00:06:04,060
Nietzsche'nin düşüncesi

117
00:06:04,110 --> 00:06:08,110
Nazizm ve anti-Semitizmin gelişmesine de katkıda bulunmuştur.

118
00:06:08,390 --> 00:06:11,740
Ancak bu, Nietzsche'nin bir Nazi olduğu anlamına gelmez.

119
00:06:12,000 --> 00:06:14,390
Ayrıca, son yıllarında Almanya'nın

120
00:06:14,600 --> 00:06:18,900
milliyetçi ve anti-Semitik yönelimini reddettiğini de biliyoruz.

121
00:06:19,130 --> 00:06:21,240
Buradan bir şeyler de öğrenebiliriz:

122
00:06:21,490 --> 00:06:25,446
en zeki filozoflar bile fikirlerinin gelecekte izleyeceği

123
00:06:25,471 --> 00:06:27,744
yol üzerinde kontrole sahip değildir.