Turkish subtitles for clip: File:Ikusgela - Nietzsche - ca.webm
Jump to navigation
Jump to search
1 00:00:03,990 --> 00:00:05,330 Süpermen. 2 00:00:05,990 --> 00:00:06,769 Bu bir kuş mu? 3 00:00:06,794 --> 00:00:07,857 Bu bir uçak mı? 4 00:00:07,882 --> 00:00:08,336 Hayır 5 00:00:08,360 --> 00:00:12,440 Süpermen (veya Übermensch/Üst-insan), Nietzsche tarafından geliştirilmiş felsefi bir kavramdır. 6 00:00:12,610 --> 00:00:14,353 Peki, Süpermen de kim oluyor? 7 00:00:14,384 --> 00:00:17,787 İnsanî fıtrattan gelen zayıflıkları aşan 8 00:00:17,870 --> 00:00:19,700 ve hayatı olumlayandır. 9 00:00:19,820 --> 00:00:22,330 Ama Nietzsche'nin ne demek istediğini anlamak için, 10 00:00:22,550 --> 00:00:24,740 19. yüzyıla gitmemiz gerekiyor. 11 00:00:25,420 --> 00:00:30,010 Friedrich Nietzsche, 1844'te o zamanki adıyla Prusya'da doğdu. 12 00:00:30,230 --> 00:00:31,950 19. yüzyılın sonu, 13 00:00:32,030 --> 00:00:33,490 bir devrimler çağıydı. 14 00:00:33,680 --> 00:00:36,541 Liberal devrim, Sanayi Devrimi, 15 00:00:36,565 --> 00:00:38,710 ve bunların yanısıra bilimsel devrimlerin de dönemiydi. 16 00:00:38,810 --> 00:00:40,689 Darwin'in evrim teorisi 17 00:00:40,713 --> 00:00:45,337 insan ve doğa arasındaki ilişkinin anlayışını alt üst etti: 18 00:00:45,361 --> 00:00:47,830 ne de olsa insan hayvanı, 19 00:00:47,910 --> 00:00:49,090 diğer pek çoklarıyla birlikte, bir hayvandı. 20 00:00:49,550 --> 00:00:53,270 Romantizm bu bağlamda gelişti: 21 00:00:53,530 --> 00:00:57,853 romantizm, Aydınlanma'da aklın başköşede oluşunu sorgular, 22 00:00:57,877 --> 00:01:00,560 ve tutkularla, duyguları yüceltir. 23 00:01:00,670 --> 00:01:03,760 Nietzsche'nin çalışmaları işte bu düşüncelerle de örtüşebilir. 24 00:01:04,150 --> 00:01:08,780 Kendisi, birkaç yıl boyunca aydınların ve üniversite çevrelerinin arasındaydı, 25 00:01:08,840 --> 00:01:12,200 ama en verimli yılları oradan uzakta geçti. 26 00:01:12,400 --> 00:01:16,635 1878'de eski dostlarını terk etti, 27 00:01:16,659 --> 00:01:20,080 ve tüm zamanını düşünmeye adadı. 28 00:01:20,440 --> 00:01:22,790 1889'da, 29 00:01:22,990 --> 00:01:25,767 bunamasına yol açan bir zihinsel çöküntü yaşadı, 30 00:01:25,791 --> 00:01:30,040 ve sonraki birkaç yılını ölümüne kadar kız kardeşinin bakımı altında geçirdi. 31 00:01:31,020 --> 00:01:34,670 Nietzsche'nin düşüncesi 5 ana fikirde özetlenebilir. 32 00:01:34,943 --> 00:01:38,270 1- yaşamın güçleri: Apollon ve Dionisos 33 00:01:38,830 --> 00:01:42,430 Nietzsche'ye göre hayatta iki tür güç vardır. 34 00:01:42,910 --> 00:01:47,360 Onları birbirinden ayırmak için Yunan tanrıları Apollon ve Dionisos'un isimlerini kullandı. 35 00:01:47,660 --> 00:01:52,370 Apollon güneşi, güzelliği, uyumu ve ölçüyü temsil eder. 36 00:01:52,770 --> 00:01:53,830 Diğer tarafta Dionisos ise: 37 00:01:53,980 --> 00:01:57,660 kaosu, hazzı, sarhoşluğu ve aşırılığı temsil eder. 38 00:01:58,100 --> 00:02:02,080 Nietzsche, bu nedenle yaşamın hem Apolloncu hem de Dionisosçu olduğunu söyler: 39 00:02:02,230 --> 00:02:04,700 Apolloncudur, çünkü yaşam güzeldir, 40 00:02:04,820 --> 00:02:10,080 çünkü aşırıya kaçmadan alınabilir ve güzelliklerle "süslenebilir"; 41 00:02:10,220 --> 00:02:11,810 ama yaşam aynı zamanda Dionisosçudur. 42 00:02:12,340 --> 00:02:14,070 Çünkü yaşam, en derininde, 43 00:02:14,280 --> 00:02:16,302 kaotik güçlerle hareket eder, 44 00:02:16,327 --> 00:02:19,344 o güçler ki kontrolsüz ve aşırıdır. 45 00:02:19,870 --> 00:02:21,080 2- Güç istenci 46 00:02:21,640 --> 00:02:24,610 Nietzsche için dünyayı hareket ettiren, "güç istenci"dir. 47 00:02:24,900 --> 00:02:28,780 Bu, insanlarda da dahil olmak üzere tüm doğal güçlerde bulunur. 48 00:02:29,110 --> 00:02:32,870 Tüm canlılar; hayatta kalmayı, varlığını sürdürmeyi, yayılmayı, 49 00:02:32,990 --> 00:02:36,390 güçlerini göstermeyi ve kendi dışındaki güçleri değiştirmeyi amaçlar. 50 00:02:36,850 --> 00:02:42,250 Güç arzusu, sonsuz bir arzudur. Nesnelerin ve varlıkların sahip olduğu bir tür içsel güçtür 51 00:02:42,380 --> 00:02:44,490 ve sürekli dışarıdan temin edilmesi gerekir. 52 00:02:44,820 --> 00:02:46,130 Peki nasıl temin edilir? 53 00:02:46,350 --> 00:02:47,810 Yaratıcılık yoluyla. 54 00:02:48,010 --> 00:02:50,530 Yaratma, değiştirme ve yok etme 55 00:02:50,940 --> 00:02:55,300 Yaratıcılık sadece insana özgü değildir, tüm güçler buna sahiptir. 56 00:02:56,071 --> 00:02:59,110 3- Nihilizm: yenilmesi gereken bir hastalık. 57 00:02:59,600 --> 00:03:02,763 Hiç kuşkusuz Nietzsche, Hristiyan değerleri ve kültürünü en çok eleştirenlerden biridir, 58 00:03:02,788 --> 00:03:05,534 ve bunu çok derinden yapmıştır. 59 00:03:05,790 --> 00:03:07,670 "Tanrı öldü" diye ilan etti ve 60 00:03:07,960 --> 00:03:12,410 Tanrı olmadan bütün değer sistemimizin havada kalacağını gösterdi. 61 00:03:12,570 --> 00:03:15,070 Bir şeylere, değer biçen insandır; 62 00:03:15,230 --> 00:03:16,140 bu nedenle, 63 00:03:16,270 --> 00:03:19,749 kölelik durumundan çıkmak için, 64 00:03:19,774 --> 00:03:21,844 yeniden hayata değer veren kendimiz olmalıyız. 65 00:03:22,040 --> 00:03:25,520 Nietzsche bizi sürünün dışına çıkmaya çağırıyor. 66 00:03:26,130 --> 00:03:27,970 Nihilizm, tanımı gereği, 67 00:03:28,060 --> 00:03:31,650 yaşamın anlamını ve değerini reddeden bir akımdır. 68 00:03:31,930 --> 00:03:35,720 Nihilizme göre hayatın bir anlamı yoktur ve olamaz. 69 00:03:35,990 --> 00:03:40,640 Ancak Nietzsche için izlenecek tek değer, 70 00:03:40,720 --> 00:03:43,530 kaotik ve Dionisosçu kısmı da dahil, hayatın kendisidir. 71 00:03:44,160 --> 00:03:48,730 O, Platon ve Sokrates tarafından başlatılan tüm felsefi geleneği nihilist olarak kabul eder, 72 00:03:48,780 --> 00:03:53,153 çünkü hayata anlam vermek için yanlış değerleri benimsediler: 73 00:03:53,178 --> 00:03:55,404 mesela, İyilik ve Gerçeklik. 74 00:03:55,870 --> 00:03:57,090 Nietzsche'ye göre 75 00:03:57,230 --> 00:04:01,117 İbrahimî dinler köle ahlâkını yüceltmiştir. 76 00:04:01,142 --> 00:04:05,304 Toplumda güçlü ve iktidar sahibi olanların ahlâkı hafife alınır, 77 00:04:05,380 --> 00:04:09,214 ve cinselliğe, içgüdülere ve duygulara savaş ilan edilir. 78 00:04:09,239 --> 00:04:12,874 Bu, uysal, itaatkâr ve resmî bir insan yaratır. 79 00:04:13,030 --> 00:04:14,599 Yani bir köle... 80 00:04:14,624 --> 00:04:16,364 Nietszche, ikisini de eleştiriyor: 81 00:04:16,640 --> 00:04:20,840 hem yaşama akılcı bir anlam vermeye çalışan rasyonalizmi, 82 00:04:21,071 --> 00:04:26,091 hem de tam tersini değer yoktur ve hiçbir şeyin de değeri yoktur. 83 00:04:26,460 --> 00:04:27,932 4- Vitalizm(Dirimselcilik) 84 00:04:28,500 --> 00:04:32,740 Nihilizmle karşı karşıya kalan Nietzsche başka bir bakış açısı önerir: 85 00:04:32,900 --> 00:04:33,710 vitalizm. 86 00:04:34,050 --> 00:04:35,720 Dünya düzen içinde değil, 87 00:04:35,780 --> 00:04:39,490 dünya hareket hâlindedir, kaotik güçlerin sonsuz bir yığınıdır. 88 00:04:39,620 --> 00:04:43,990 Bilim aracılığıyla bu güçleri uyumlu bir şekilde hayal ederiz, 89 00:04:44,040 --> 00:04:45,850 ancak bu yalnızca bir yanılsamadır. 90 00:04:46,260 --> 00:04:50,580 Vitalizme göre hayat amaçtır ve onun ana değeridir. 91 00:04:50,720 --> 00:04:51,470 Nietzsche, 92 00:04:51,560 --> 00:04:53,957 mantığa, bedene, içgüdüye ek olarak 93 00:04:53,982 --> 00:04:58,374 mantıksızlığa, doğaya, güce ve hayatta kalmaya da değer verir. 94 00:04:58,480 --> 00:05:00,150 Diğer bir deyişle: 95 00:05:00,250 --> 00:05:04,670 hayatı olduğu gibi, kaotik ve kontrol edilemez olarak kabul edin. 96 00:05:04,999 --> 00:05:06,830 5- Süpermen. 97 00:05:07,270 --> 00:05:12,370 Nietzsche için nihilizm, insanî bir zayıflık durumundan yaratılmıştır. 98 00:05:12,450 --> 00:05:15,290 Köle olma, Süpermen veya Üst-insan olma ile karşıtlanır: 99 00:05:15,340 --> 00:05:18,190 yaşamı olumluyan güçlü insan, 100 00:05:18,270 --> 00:05:20,540 kendi güç istencini takip eder, 101 00:05:20,620 --> 00:05:22,690 ve kendini geliştirmeyi zorunlu görür. 102 00:05:23,050 --> 00:05:24,801 Bu dinî değil, 103 00:05:24,837 --> 00:05:28,435 ama ahlâki veya akılcı da değildir. 104 00:05:28,510 --> 00:05:29,530 Süpermen yaşamak istiyor, 105 00:05:29,610 --> 00:05:31,951 özgür ve kendisi olmak istiyor. 106 00:05:32,320 --> 00:05:34,207 Süpermen'in bakış açısından, 107 00:05:34,232 --> 00:05:37,864 özgürlük, güçlü bir öz iradenin etkinliğidir. 108 00:05:37,920 --> 00:05:41,100 Evrensel normlar ve ahlâk kuralları altında kim varsa 109 00:05:41,350 --> 00:05:43,520 onlar zayıftır ve zayıflaşacaklardır. 110 00:05:44,570 --> 00:05:47,386 Nietzsche'nin ölümünden sonra bu fikirlerin gelişiminden 111 00:05:47,411 --> 00:05:50,164 bahsetmeden geçemeyiz. 112 00:05:50,700 --> 00:05:53,590 Ölümünden sonra kız kardeşi eserlerini sahiplendi, 113 00:05:53,780 --> 00:05:56,565 ve anti-Semitik ve Nazizm'e yakın olarak, 114 00:05:56,590 --> 00:06:01,484 onun ideolojisini Nazi düşüncesinin hizmetine sokmak için çabaladı. 115 00:06:01,800 --> 00:06:02,490 Bu nedenle, 116 00:06:02,510 --> 00:06:04,060 Nietzsche'nin düşüncesi 117 00:06:04,110 --> 00:06:08,110 Nazizm ve anti-Semitizmin gelişmesine de katkıda bulunmuştur. 118 00:06:08,390 --> 00:06:11,740 Ancak bu, Nietzsche'nin bir Nazi olduğu anlamına gelmez. 119 00:06:12,000 --> 00:06:14,390 Ayrıca, son yıllarında Almanya'nın 120 00:06:14,600 --> 00:06:18,900 milliyetçi ve anti-Semitik yönelimini reddettiğini de biliyoruz. 121 00:06:19,130 --> 00:06:21,240 Buradan bir şeyler de öğrenebiliriz: 122 00:06:21,490 --> 00:06:25,446 en zeki filozoflar bile fikirlerinin gelecekte izleyeceği 123 00:06:25,471 --> 00:06:27,744 yol üzerinde kontrole sahip değildir.