File:MUZEUM DIECEZJALNE W TARNOWIE, fot. M. Klag (MIK, 1999) (3534673754).jpg

fot. <a href="https://www.flickr.com/photos/9140044@N06/">Marcin Klag</a>

I Małopolskie Dni Dziedzictwa Kulturowego, 15-26 września 1999

Tarnów Muzeum Diecezjalne

Tarnów przez stulecia był miastem prywatnym, jednak w 1787 r. książę Eustachy Sanguszko zrzekł się władzy nad miastem. Wówczas władze zaborcze uczyniły Tarnów ośrodkiem administracji. Umieszczono tu m.in. siedzibę biskupstwa, powołanego do administrowania tą częścią diecezji krakowskiej, która po pierwszym rozbiorze znalazła się w granicach monarchii austro-węgierskiej. Diecezja tarnowska powstała w 1786 r. W bliskim sąsiedztwie tarnowskiej katedry mieści się założone w 1888 r. Muzeum Diecezjalne w Tarnowie, najstarsza tego typu instytucja w Polsce. Powstało dzięki inicjatywie ówczesnego rektora Seminarium Duchownego, ks. Józefa Baby, i mieściło się w budynku seminarium. W okresie międzywojennym zbiory muzealne znajdowały się w ratuszu miejskim, a obecnie Muzeum zajmuje zabytkowe, XVI-wieczne kamieniczki: dawną Akademiolę, Dom Mikołajowski z 1524 r. oraz Dom Mansjonarzy i Scholasterię. Najcenniejszym zbiorem Muzeum są dzieła gotyckiej rzeźby i malarstwa z terenu Małopolski. Eksponaty te pochodzą w większości z kościołów i wsi diecezji tarnowskiej. Dzięki temu, że trafiły do Muzeum uniknęły zniszczenia lub kradzieży. Jednym z cenniejszych obiektów jest pochodzący ze Starego Sącza obraz Opłakiwanie Chrystusa z ok. 1470 r., połączony z późniejszymi (ok. 1500) skrzydłami, również wywodzącymi się ze Starego Sącza, a przedstawiającymi św. Kingę i św. Klarę w habitach. Jest to najstarszy przykład malarstwa tablicowego (malowanego na desce) z przedstawieniem św. Kingi. Równie interesujące są skrzydła tryptyku z Kasiny Wielkiej, słynne Zdjęcie z Krzyża pochodzące z Chomranic oraz obraz Matki Bożej z goździkiem, przeniesiony tu z kościoła na Górze św. Marcina pod Tarnowem. Drugim ważnym działem Muzeum jest zbiór tkanin kościelnych od czasów średniowiecza aż po XIX w. Znaleźć tu można niezwykłe bogactwo ornatów, stuł, kap, obrusów i palek, które zadziwiają precyzją wykonania. Zbiory Muzeum Diecezjalnego zostały w XX w. wzbogacone o dwie nowe kolekcje. W 1957 r. Norbert Lippóczy, Węgier z pochodzenia, podarował Muzeum zbiór sztuki ludowej, głównie europejskiej. Z okazji jubileuszu 100-lecia Muzeum, w 1988 r., trafiły tu natomiast dzieła sztuki z ok. 1900 r.: płótna wybitnych malarzy (m.in. Jacka Malczewskiego i Vlastimila Hofmana), a także zbiór porcelany i zegarów. Przekazała je Muzeum tarnowska kolekcjonerka, Olga Majewska.

---

Diocesan Museum in Tarnów

Having been a private city for centuries, Tarnów was turned into an administrative centre by Austrian authorities after Duke Eustachy Sanguszko in 1787 abdicated his authority over the city. It also became the seat of a bishopric, appointed to manage the part of the Kraków diocese that fell within the borders of the Austro- Hungarian Empire after the First Partition of Poland (1772). The Diocese of Tarnów was created in 1786. The Diocesan Museum, established in 1888 – the oldest museum of this kind in Poland – is located next to Tarnów’s cathedral church. Its establishment was promoted by the Seminary Vice-chancellor at the time, Reverend Józef Baba. Originally, the museum was accommodated in the seminary building. Between the world wars, the museum collection was transferred to the town hall, and today it is displayed in historical 16th-century tenement houses: the Akademiola (the first school building in Tarnów), ‘Mikołaj’s House’ of 1524, the Missionaries’ House and the Scholasteria. Gothic sculptures and art from the Małopolska region are the most precious pieces in the collection. Most of the exhibits come from the churches and villages of the Tarnów diocese. In many cases, their transfer to the museum saved them from devastation or robbery. The triptych of ‘Lamenting the Christ’, dating to approx. 1470, is one of the most precious showpieces. The original central painting was later connected to (c. 1500) side panels that also originated around Stary Sącz and presenting St Kinga and St Clare dressed in monastic vestments. It is the oldest known panel painting (i.e. on wooden board) representation of St Kinga. Equally precious are the famous Descent from the Cross from Chomranice, and the painting of Virgin Mary with a carnation, brought here from the Church of St Marcin on the Mountain near Tarnów. Another important collection of the museum contains liturgical robes from the Middle Ages to the 19th century. It boasts a wealth of fine decorated chasubles, stoles, copes, altar cloths and palls. In the 20th century the Diocesan Museum acquired two new collections. In 1957, Norbert Lippoczy, who was of Hungarian descent, presented his collection of European folk art. In 1988, on the 100th anniversary of its existence, the museum received a collection of early 20th- -century art, mostly paintings by famous artists (Jacek Malczewski, Vlastimil Hofman and others). The museum also gained fine porcelain showpieces and clocks. The latter were donated by Olga Majewska, a Tarnów art collector.