File:2022-06-13 Antoniusfest Manatuto 52.jpg

Tetun: PR Horta no Sarani Partisipa Misa Agradesimentu Ba Loron Santu António

MANATUTU: Prezidente Repúblika, José Ramos-Horta dader ne’e, hamutuk ho Igreja Parokia Manatuto no sarani sira selebra no partisipa misa agradesimentu ba Padroeiru Amu Koronel Santu António iha Igreja Parokia Santu António Manatutu-Vila. Administrador Parokia Manatutu, Nelson Freitas konsidera misa ida ne’e importante hodi konvida nafatin sarani banati tuir Santu Antónia nia dalan hodi ema hotu tenki luta sai masin ba rain no roman mundu nian. Padroeiru Amu Koronel Santo António ne’ebé ikus mai sai duni sasin kmanek Kristu nian nu’udar fitun dader, Maromak nian atan no duni leten aas nian, lia na’in no matenek boot, Nia mai hosi raan-liurai Reinu España. Santu António moris iha Lisboa-Portugál iha tinan rihun ida atus ida sia-nulu resin lima (1195) Aman Dom Martinho Bulhões, partense ba exercitu liurai boot Dom Safonso nian. Nia inan Dona Maria Teresa de Taveira, raan liurai hosi Norte Portugál. Santu António nia naran sarani, Fernando Martins. Nia moris iha tinan tolunulu resin neen (36) de’it. Sei kiik, nia halo ema hotu loke ibun tan nia komportamentu di’ak. Hodi hatudu nanis buat ne’ebé nia sei sai ukus mai. Tuir istória, iha Abril 1690, Franciscanos sira-Frei Angostinho de Son Pascual no Frei Juan de la Cámara mai iha Manatutu. Sira hahú haklaken Evengelhu no sarani mós liurai Manatutu nia subrinhu ida. Iha 1815, liurai Manatutu, Brigadeiru Dom Matheus Soares, simu knaar atu ukun. Tuir istória ne’ebé haktuir hosi jerasaun ba jerasaun, dehan katak, Liurai Matheus mak simu estatutu Santu António de Pádua ne’ebé mai hosi Larantuka. Hosi ne’ebá mak mosu devosaun boot ba “Amu Deus Coronel Santu António”. Haktuir mós katak, estatua ne’e, Dom Geraldo de São José,OP, Bispu Malaca ne’ebé mai besik iha ilha Timór maka haruka mai. Iha Manatutu Religiaun no tradisaun moris hamutuk de’it Fiar no Lulik hamutuk de’it ne’ebé furak no kmanek tebes. Tanba ne’e, festa ida ne’e la’ós de’it grasa boot jerasaun ida ne’e nian de’it, maibé mos konvite ida atu moris hikas fali moris hakmatek no folin boot ida ne’e, iha tempu ne’ebá nian. Nia moris la’ós festa Religiaun de’it, maibé mós festa kulturál.

Tanba ne’e, Igreja Manatutu bolu atensaun nafatin ba sarani sira banati tuir Santu Boot ne’e nia ezemplu hodi moris didi’ak ita nia fiar sarani, moris mós no loloos no haklaken Maromak nian liafuan iha mundu rai klaran, hanesan São João haktuir iha evangellhu : “Hanesan Aman haruka, ha’u, nune’e mós ha’u haruka imi” (Jo.20:21). Ho fuan no laran ida, ami ita ba hahi no hawelok Na’I Maromak hodi hananu knanuk murak.